Excursie Klimaatadaptatie hoe organiseer je het binnen je corporatie: vind bondgenoten!

Tijdens excursie op 12 februari naar Rotterdam inspireerden Maria Kluijtenaars en Linda Peters van Havensteder de  54 deelnemers om in de eigen organisatie en met partners aan de slag te gaan met klimaatadaptatie.  De bondgenoot in de ene omgeving is soms een opponent in een andere omgeving. Zo zijn sommige afdelingen, collega’s en bestuurders overtuigd van nut en noodzaak terwijl andere de koppelingTijdens excursie op 12 februari naar Rotterdam inspireerden Maria Kluijtenaars en Linda Peters van Havensteder de  54 deelnemers om in de eigen omgeving aan de slag te gaan met klimaatadaptatie. Aan de hand van een draagvlak analyse gingen de deelnemers het gesprek aan over met wie en hoe in de omgeving klimaatadadaptatie op te pakken. De bondgenoot in de ene omgeving is soms een opponent in een andere omgeving. Zo zijn sommige afdelingen, collega’s en bestuurders overtuigd van nut en noodzaak maar anderen de koppeling met de kerntaak nog niet helemaal zien. . Bij Havensteder hebben ze in de afgelopen jaren ervaring opgedaan met de samenwerken aan dit thema vanuit verschillende afdelingen zoals vastgoed en wonen. Verhuurbaar houden van het vastgoed ook in een veranderend klimaat geeft ruimte aan deze samenwerking. Waarbij de combinatie tussen comfortabel en betaalbaar wonen voorop staat. De komende tijd gaat Havensteder hier verder mee aan de slag waarbij ze samenwerking met onder andere Gemeenten en Waterschappen. 

Maria Kluijtenaar en Linda Peters en hun afdelingen hebben elkaar gevonden in een bondgenootschap door klimaatadaptatie te agenderen binnen de afdelingen. Dat heeft geleid tot meer onderling begrip en samenwerking. In de eerste projecten was Maria betrokken bij de Spetterflat aan de Mathenesselaan. De bewoners zijn via co-creatie enthousiast betrokken geraakt via de stichting Tussentuin. Linda was vanuit Vastgoed betrokken bij een hoogniveau renovatie van de woningen. Het resultaat is inspirerend en tot ieders tevredenheid maar de weg ernaar toe was niet altijd simpel. De verbetering in de buitenruimte was gelijktijdig gepland met de aanpak van de woningen maar is uiteindelijk uitgevoerd na de renovatie. Het project heeft geleid tot een betere onderlinge afstemming tussen de afdelingen. De herinrichting van de buitenruimte is veelal sluitpost maar om toekomstbestendig te zijn is budget noodzakelijk. Er waren tegenvallers in grondvervuiling en het moeten ophogen van aangrenzende particuliere tuinen. Om te komen tot een integrale aanpak is een langere termijn visie. Het beheer op langere termijn moet aan de voorkant meegenomen worden. Maria: ‘wij hebben elkaar gevonden door te doen en eerlijk te zijn over de leerpunten. Uiteindelijk heb je elkaar hard nodig. Door onze missie samen te bepalen, ontstond er ruimte voor deze samenwerking. Verhuurbaar houden van het vastgoed ook in een veranderend klimaat is bij ons een sleutel geweest om samen stappen te zetten.’ Linda: ‘vanuit vastgoed kijken we nu ook naar het onderhoud door het veranderend klimaat. Het liefste willen we dit nog beter kwantificeren. Brandveiligheid was ooit ook een thema wat wij volledig hebben geïntegreerd in onze processen. Zo is waterveiligheid of hittestress opvangen ook een te integreren thema. Het is een mooie uitdaging waarin je elkaar kunt versterken.’

Voor deze complexe maatschappelijke opgave is de samenwerking met de gemeente en het waterschap noodzakelijk. Rosemarie van Ham ging in op de rol van de gemeente Rotterdam. Zij werkt vanuit de gemeente aan klimaatadaptatie samen met de corporaties. Om kennis uit te wisselen, werkte zij een dag per week bij twee corporaties in huis. Dit is een effectief bondgenootschap. Het vergrootte het onderling vertrouwen, begrip en draagvlak. Vanaf januari 2020 werken 7 mensen van het ingenieursbureau, gemeente Rotterdam structureel samen met de vier grote woningcorporaties in Rotterdam. Waarbij voor elke grote corporaties, een collega van de gemeente Rotterdam, een dag per week in huis werkt aan reguliere werkzaamheden en de toekomstbestendige gedachten. Rosemarie: ‘In het verleden was de gemeente voornemens om de corporaties een verplichting op te leggen zonder concreet te communiceren. Door het intern meedraaien bij de corporatie voelde ik de weerstand tegen een verplichting en zijn we uiteindelijk in goed overleg tot betere afspraak en samenwerking gekomen die meer past bij een bondgenootschap dan bij een overheid die zonder overleg regels oplegt’. Het is daarom belangrijk dat we denken in relaties en niet alleen in organisaties. Want werken aan klimaatadaptatie is geen extra opgave, maar een andere manier van denken en samenwerken.’

De excursie werd afgerond met een rondleiding over de Hofbogen waar Addy van der Knaap, directeur Hofbogen BV ons liet genieten van een prachtig uitzicht. De Hofbogen biedt de stadsbewoner een wandeling over 2 kilometer oude spoorlijn. Deze is omgetoverd tot een groene oase met bomen, picknicktafels, tuintjes en een wandelpad op niveau. De wandeling langs de Hofbogen toont ons dat door samenwerking bedrijvigheid ontstaat en restaurantjes, lunch cafés en creatieve broedplaatsen een plek vindt onder een oude spoorlijn. Een mooie afsluiting van een inspirerende sessie! Op naar de volgende excursie van Groene Huisvesters en Samen Klimaatbestendig ‘ blauwgroene daken’ op 18 maart in Amsterdam.

Klimaatadaptatie: mooie voorbeelden van Havensteder en Rotterdam

Medewerkers van corporaties, gemeenten, waterschappen en het ministerie van BZK bogen zich tijdens excursie Klimaatadaptatieo op 14 februari over de vraag hoe we vandaag, maar ook morgen de voeten drooghouden en omgaan met hittestress. Door klimaatverandering hebben we te maken met extreme regenbuien maar ook met langere perioden van droogte en hitte. Havensteder en de gemeente Rotterdam deelden mooie voorbeelden tijdens een Wijksafari. In de werksessie onder leiding van John van der Knaap van Havensteder is de NEXT STEP besproken. Er is nog veel werk te verzetten om alle kansen te verzilveren om samen te werken aan Klimaatadaptie.

Arnoud Molenaar van de gemeente Rotterdam lichtte het Resilience programma toe waarbij Rotterdam één van de 100 internationale steden is die veerkracht als uitgangspunt neemt. Veerkracht en voorbereiding op transities zodat deze als kansen benut worden. Een meer klimaatbestendig Rotterdam levert kansen op een leefbare en groene stad. Resilience betekent ook werken aan een samenleving in balans, een duurzame haven met infrastructuur die klaar is voor de 21ste eeuw, een cyber en netwerk stad. Samenwerking in deze transities is niet alleen leuk maar ook uitdagend omdat er nieuwe vraagstukken opgelost moeten worden.

Johan Verlinde ging in op een Deltaplan Water Rotterdam. Hij schetste een groene stad met prachtige voorbeelden van regentuinen, waterpleinen, groene daken en gevels maar ook onzichtbare ondergrondse wateropvang. Zonnepanelen hebben een hogere opbrengst in combinatie met een groene dak, de combinatie met duurzame opwekking is positief. Bewoners worden betrokken op het Deltaplan en vergroening van de leefomgeving spreekt hen aan. Corporaties spelen een belangrijke rol en via participatie dragen ook de huurders bij.

In de Wijksafari liet Havensteder daarvan mooie voorbeelden zien in een viertal binnentuinen. Geert Ketelaars en Benjamin Dijkhuizen namen de groep mee naar tuinen die niet lager maar hoger liggen dan de omringende huizen waarvan sommigen souterrains hebben. De meeste binnentuinen grenzen aan huur- en koopwoningen en dat vraagt communicatie gericht op huurders en eigenaar-bewoners. Als er andere problemen spelen, willen bewoners deze eerste opgelost zien voordat zij meewerken. Ook op micro niveau moet de samenleving eerst in balans zijn. Actieve bewoners die zich willen inzetten voor een binnentuin helpen enorm om de kansen op maatregelen te verzilveren. Slimme regentonnen, waterdoorlatende betegeling, lagere delen die als overloop dienen, verbinding met afwatering helpen maar ook een betrokken Havensteder collega als Benjamin Dijkhuizen zijn essentieel.

De gemeente Rotterdam leidde de groep over het Het Benthem(water)plein, langs een regentuin met een grote slimme regenton. In de aanleg van de nieuwe pleinen worden er minder techniek toegepast en gebruik gemaakt van natuurlijk verloop van water waardoor de onderhoudskosten lager worden. Draagvlak onder bewoners is een belangrijk item.

John van der Knaap van Havensteder begeleidde de werksessie Next Step. Klimaatadaptatie is een manier van kijken die we nu nog niet eigen gemaakt hebben. Bij woningrenovatie kan door die nieuwe blik een aantal maatregelen geïntegreerd worden in het ontwerp. Wanneer maatregelen tot extra investeringen leiden dan is de vraag bij wie de rekening ligt. De discussie levert aanknopingspunten voor concrete vervolgacties op waarbij we met de stakeholders: gemeenten, waterschappen en ministerie oplossingen moeten vinden waardoor kansen op een leefbare en groene stad worden benut. Groene Huisvesters agenderen dit in het bestuurlijk overleg.

Groene Huisvesters richten zich op thema’s die bijdragen aan CO2 neutraal wonen zodat huurders comfortabel, gezond en betaalbaar kunnen wonen. Maatregelen zijn gericht op morgen om de opwarming van de aarde binnen de normen van 1,5 graad te houden zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs. Bij Klimaatadaptatie gaat over  thema’s die vandaag spelen: hoe kunnen we extreme regenbuien opvangen, hoe gaan we om met meer droogte en hitte. Deze excursie leverde mooie voorbeelden en aanknopingspunten om de samenwerking te intensiveren en daarvoor is meer nodig dan goede intenties.