Tijd voor een staatssecretaris CO2-neutraal

Corporaties hebben een belangrijke rol in het CO2-neutraal maken van Nederland. Niet voor niets heeft Aedes onlangs vastgelegd dat de corporaties naar een CO2-neutrale voorraad streven. Maar om echt iets te bereiken is volgens Bert Wijbenga een nationaal programma nodig, mèt nationale funding. Het nieuwe kabinet kan hier belangrijke stappen in maken door een staatssecretaris CO2 aan te stellen.

Interview met Bert Wijbenga, bestuursvoorzitter van Woonbron en voorzitter van De Groene Huisvesters.

Wat zou moeten gebeuren om de CO2-reductie te versnellen?

Voor het behoud van ons leefklimaat vind ik het heel mooi dat we in Kyoto en Parijs met vele landen afspraken maakten over de CO2-reductie. We staan voor een enorme mondiale opgave. Ik zie dat alle landen zeer serieus aan de slag zijn met de CO2-reductie. Wat ik ook zie, is dat dit niet kan zonder nationale programmering, nationale prioriteit maar ook een nationale funding. Dit is een grote omissie in Nederland. We lijken mee te gaan met Kyoto en Parijs maar de Nationale Programmering ontbreekt. Het Energieakkoord van 2013 is hierbij een mooie start, maar niet voldoende om te voldoen aan de urgentie. Het is niet voor niks dat de rechtbank in de Urgenda-zaak oordeelde dat de staat meer aan klimaatmitigatie moet doen. Een nieuw kabinet kan dit oppakken door een staatssecretaris CO2 aan te stellen. De volgende stap is het bepalen wat er op verschillende deelthema’s moet gebeuren, waaronder de gebouwde omgeving.

Welke rol spelen de corporaties bij de CO2-reductie?

De meeste CO2 komt vrij bij het opwekken van energie. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van het energieverbruik. Corporatiebezit vormt hiervan weer zo’n 15%. Het is dus logisch dat wij een belangrijk onderdeel zijn van het programma. Maar deze stap wordt nu wel heel snel gemaakt. Omdat corporaties met grote investeringsbudgetten werken en omdat ze publiek beïnvloed worden, zowel lokaal als landelijk, gaat de blik naar ons. Maar hoe belangrijk CO2 reductie ook is, ons belangrijkste maatschappelijk doel is het bieden van betaalbare huisvesting voor lagere inkomensgroepen. Als de CO2-reductie hiermee verweven kan worden is het prima. Maar als het leidt tot hogere woonlasten voor kwetsbare doelgroepen, gaan we een stap te ver.

Het CO2-neutraal maken van Nederland wordt alleen een relevant succes als we de opgave in de breedte aanpakken. Ik zie nog geen begin daarvan. Ik zie ook nog geen begin van een kloppende programmering en funding van het deel waarvoor de corporaties aan de lat staan.

De sector pakt haar rol op. Onlangs is de Visie Aedes 2016 – 2021 vastgesteld waarin staat dat corporaties streven naar een CO2-neutrale voorraad. Wat vindt u hiervan?

Ik sta hier volledig achter, de visie haalt de focus van het ‘labeljagen’ weg en sluit aan bij de nationale en internationale discussies die zich richten op de vermindering van CO2 uitstoot. De visie richt zich nu op CO2-reductie door verbetering van de energieprestaties. Deskundigen voorspellen dat energie in 2050 niet meer schaars is. De ontwikkelingen in duurzame energie gaan zeer snel. Grondstoffen worden wel schaars. Circulaire bouw en sloop voorkomt onnodige verspilling hiervan. Zorgvuldig gebruik van grondstoffen door middel van circulaire bouw past binnen het streven naar een CO2-neutrale voorraad. Er zijn steeds meer corporaties met circulaire bouw- of sloop bezig. Woonbron werkt bijvoorbeeld zelf samen met New Horizon aan circulaire sloop.

Wat zou het Rijk kunnen doen om de corporaties te ondersteunen?

Om de verduurzaming van de woningvoorraad een goede zet te geven, is ook een investering nodig. Naast verbetering van de huidige STEP en FEH-regeling – die nu onvoldoende werkt – kan het Rijk de opbrengsten uit de verhuurdersheffing omzetten in een investeringsfonds voor duurzaamheidsingrepen. Corporaties die onvoldoende financiële mogelijkheden hebben hiervoor, kunnen aanspraak doen op dit fonds. Door dit voor een periode van 5 jaar te doen en hier concrete resultaatafspraken aan te koppelen, kan een grote slag gemaakt worden.

De route naar CO2-neutraal is nog redelijk nieuw. Corporaties SWZ in Zwolle en OFW in Dronten hebben een route opgesteld om naar energieneutraal te komen. Wat vindt u hiervan?

Ik vind het geweldig dat corporaties hier zo ambitieus mee aan de slag zijn. Uiteindelijk is dit de koers. SWZ en OFW werken beide via no-regret maatregelen aan een energieneutrale voorraad in 2040 of 2050. No-regret betekent dat er via kleine stappen naar energieneutraal wordt gewerkt zonder dat desinvesteringen optreden. Het is goed om de voorbeelden en de gedachten hierachter met anderen te delen, zodat andere corporaties hiervan kunnen leren en geïnspireerd worden om ook een dergelijke koers op te zetten. Woonbron zelf zal ook zeker gebruik maken van deze voorbeelden.

Om de woningvoorraad CO2-neutraal te maken, zijn er twee belangrijke richtingen; all-electric en warmtenetten. All-electric krijgt momenteel veel aandacht. Wat moet er volgens u gebeuren om van warmte een aantrekkelijk alternatief te maken?

In 2050 staat 90% van de huidige woningen er nog steeds. Een deel van deze woningen is geschikt om naar all-electric te brengen, voor een ander deel is aansluiting op warmtenetten voordeliger. Om de transitie naar warmte mogelijk te maken is het belangrijk dat er meer bekendheid komt over warmte. Daarnaast is het noodzakelijk dat de warmtenetten gesocialiseerd worden. De aanleg van het gasnet is gefinancieerd vanuit gemeenschapsgeld. Om de ontwikkeling van warmtenetten mogelijk te maken, zou dit ook moeten gebeuren, bijvoorbeeld door de budgetten voor gasinfrastructuur af te bouwen en van warmteinfrastructuur op te bouwen.

Consumenten gedragen zich als koopman, dus je moet ze ook zo benaderen en warmte financieel aantrekkelijk maken. Rondom andere transities wordt dit ook gedaan. Neem het voorbeeld van de elektrische auto. De elektrische auto is zo’n succes geworden omdat deze financieel aantrekkelijk is geworden door de investering van een paar miljard aan belastinggeld. Hierdoor is de transitie ingezet. Andere aspecten van duurzaamheid hebben ook zo’n zet nodig. Door bij de koersopzet naar CO2-neutraal continu de consument als koopman te benaderen, komen we er wel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.