Duurzame wijk met Buurtwarmtepomp

Op 10 juni organiseerde Groene Huisvesters de digitale sessie ‘Duurzame wijk’. In Culemborg is de ecologische wijk Eva-Lanxmeer. Deze wijk uit 2009 telt 200 woningen waarvan een kwart huurwoningen van KleurrijkWonen. De bewoners, huurders en eigenaar-bewoners delen auto’s, hebben een gemeenschappelijke tuin en creëren een groene leefomgeving. De woningen zijn bijzonder goed geïsoleerd. Samen met de bewoners is een warmtetransitieplan gemaakt om de wijk aardgasvrij te maken. Thermo Bello, het wijkenergiebedrijf is in eigendom van de bewoners, voorziet de woningen van warmte via een lokaal warmtenet. Een aantal woningen gebruiken voor warmtapwater nog gas en daarvoor worden nu alternatieve oplossingen gezocht.  

Dit voorbeeld waarbij eigenaar-bewoners en huurders samenwerken, inspireerde KleurrijkWonen en de gemeente Culemborg om aan de slag te gaan met wijk Voorkoop. Deze wijk telt 1300 eengezinswoningen uit de jaren 80. Het is een zogenaamde ‘bloemkool’-wijk met woonerven die groepjes woningen ontsluiten. De wijkopbouw is ‘gespikkeld’ dwz dat huurders en kopers door elkaa wonenr. Sommige kopers hebben als voormalige huurders de huurwoning gekocht. De meeste bewoners hebben geen grote financiële buffer om te investeren in het aardgasvrij maken van de woning.  

Het participatieproces om samen met de bewoners tot een Warmte-Transitie-Visie voor de hele wijk te komen is vorig jaar opgestart. Parallel daaraan is samen met de bewoners een aanvraag in het kader van de regeling Programma Aardgasvrije Wijken uitgewerkt en ingediend. Deze aanvraag is gebaseerd op het concept van de buurtwarmtepomp waarbij 100% duurzaam opgewekte Hoge-Temperatuur-warmte wordt geleverd door middel van een coöperatief warmtenet (het z,g, Deense model).

Bij het concept met de buurtwarmtepomp wordt het aardgasvrij maken losgekoppeld van de reductie van de warmtevraag. Er wordt dus uitgegaan van een ongewijzigde warmtevraag en zeer beperkte aanpassing van de technische installaties. Er zijn dus geen isolatiemaatregelen nodig om de woningen aardgasvrij te maken. Echter dit is geen pleidooi om niet te hoeven isoleren! Maar door deze loskoppeling kan uitgegaan worden van een andere fasering. Eerst het aardgasvrij maken van de woning en daarna op een natuurlijk en zelf gekozen moment, zoals bij mutatie, de warmtevraag en daarmee de energierekening reduceren. Deze andere fasering zorgt voor een hele andere stemming en sfeer tijdens bewonersavonden. De weerstand tegen de energietransitie neemt af en het aardgasvrij maken van woonwijken met 100% draagvlak wordt realistisch.

De link naar het filmpje De buurtwarmtepomp vind je hier.

Belangrijker dan de techniek is de vrije keuze die de bewoner heeft om aan sluiten op de buurtwarmtepomp. Inzet is dat de woonlasten gelijkblijven. Eigenaar-bewoners moeten echter wel investeren in de aansluiting op een buurtwarmtepomp. Tijdens de eerst bewonersavond vroeg een van de eigenaren naar het bedrag dat hiervoor nodig was. Dit was nog onbekend waarop bewoners afhaakten. Niek Habraken, KleurrijkWonen: ‘Onze leerles is om vooraf het huiswerk te doen. Wij hebben becijferd dat de aansluiting €15.000,- per woning wordt. De energielasten blijven gelijk. Via de aanvraag als proefproject proberen wij de investering voor eigenaren te beperken. Onze tweede leerles is om de ervaring uit eerdere gesprekken te benutten voor het verbeteren van het overleg. Doordat we per woonerf een klein groepje bewoners spreken, hebben we nu na 15 van dit soort bijeenkomsten een echte goede aanpak ontwikkeld. Het is belangrijk te luisteren en samen te werken met de eigenaar-bewoners. De afweging als corporatie wordt daardoor ook scherper. Het ontzorgen van de bewoners is belangrijk. Omdat de buurtwarmtepomp eigendom wordt van de wijk, is eigenaarschap ook bij bewoners nodig. Dat lukt alleen als je daarover samen het gesprek aangaat’.

Foto Paddepoel Energiek, De bouwsteen Prestatieafspraak: Aardgasvrije wijkaanpak vind je hier.

De corporaties die deelnamen aan het digitale spreekuur zijn allen bezig een met aardgasvrije wijkaanpak. Zij waarderen de kleinschalige oplossing met een buurtwarmtepomp voor en door bewoners. Een lokale duurzame bron spreekt aan. In een wijk met eengezinswoningen is het vinden van betaalbare oplossingen een uitdaging. Marlou Boerbooms dankt Niek Habraken voor het delen van dit voorbeeld.