Nieuws

Op 10 juni namen een 50-tal corporaties een kijk in de wijk in Purmerend. Hier worden ruim 1200 woningen afgekoppeld van het gasnet. Ongeveer de helft van de wijk bestaat uit koop- en de andere helft uit huurwoningen. Het is een van de 27 pilots aardgasvrije wijken. Na ontvangst in de Taborkerk lichtte Jaspert Verplanke van de gemeente Purmerend toe hoe zij de regiorol invult. De bewoners zijn de belangrijkste partner. Eigenaar bewoners houden de keuze al dan niet over te stappen op het warmtenet van het gemeentelijk warmtebedrijf en te koken op inductie. Verleiden is niet de weg, daarvan kan de bewoner immers spijt krijgen. De gemeente wil de bewoner ook niet meenemen op weg naar gasloos maar zet in op een gelijkwaardige relatie waarbij de participatie medewerkers investeren in een goede relatie, luisteren en inspelen op  de vragen die de bewoner stelt. Spreekuren, contact aan huis, vaste contactpersonen die goed bereikbaar zijn de belangrijkste elementen. Dit kost tijd maar is essentieel voor het slagen van het project. Wederzijds vertrouwen en hulp ook bij het aanvragen van een invaliden parkeerplaats of anderszins helpen. Dankzij de bijdrage vanuit de pilot draagt de gemeente de kosten van het verwijderen van de cv-ketel en de overstap op inductie koken en de aansluitset op het warmtenet. De bewoners stelden voor deze set op de zolder van de eengezinswoning te installeren waar nu de cv-ketel staat opgesteld. En zo wordt het nu uitgevoerd. Het warmtenet komt via een goed geïsoleerde staande pijp  buiten langs de gevel vlak onder de dakrand de woning binnen. De overlast voor de bewoners is daardoor beperkt.

Cees Tip, bestuurder van Intermaris en George van der Laan van huurdersorganisatie Interwhere deelden hun ervaring. Het meer dan anders principe werkt tegen als deze gekoppeld blijft aan de gasprijs. Voor bewoners moet de overstap voordeel opleveren. Isolatie blijft stap 1. De woningen die al op het warmtenet aangesloten waren, hebben voordeel doordat het vastrecht tarief voor gas wegvalt. De overstap naar koken is relatief klein en de kosten worden gedekt via de pilot. Renovatie zorgt voor meer comfort maar ook dat het warmtenet met middeltemperatuur volstaat. De huidige radiatoren blijven benut. Voor de bewoners van Eengezinswoningen die eerder gerenoveerd zijn naar label A niveau is het voordeel voor de bewoner er nu niet. Daarvoor worden oplossingen gezocht.

Joop Quist van het ministerie van BZK gaf aan dat er opnieuw geld beschikbaar is voor pilots aardgasvrije wijken. Kansrijk zijn pilots waar een combi met andere opgaven zoals klimaatadaptatie of laadinfra structuur voor elektrische auto’s.

Na deze inzichten, bezochten we de inloopwoning van de gemeente Purmerend en twee woningen van Intermaris. Op de zolder zagen we hoe het warmtenet binnenkomt. 

Na bezichtiging sloten we gezamenlijk af met een mooi dialoog met o.a. de vraag of het dit soort projecten ook financieel haalbaar zijn als ze niet gesubsidieerd worden, welke manier van communicatie je kan gebruiken om de bewoners mee te krijgen en hoe je draagvlak bij de bewoners kan creëren. 

Op 26 juni vond de excursie Circulair Woonbedrijf, hergebruik vanuit materialendepot plaats. Ruim 30 deelnemers meldden zich bij van Liempd Sloopbedrijven B.V. in Sint-Oedenrode.

Op deze prachtig dag trapte Paul Terwisscha van Woonbedrijf af. Paul nam het gezelschap mee op ‘Reis naar gesloten kringlopen’. De ambitie van Woonbedrijf op circulair gebied spreekt aan. Zij neemt concrete stappen om ervoor te zorgen dat zij minder materiaal gebruikt en de cirkel van materiaalgebruik zich sluit. Inzet is een circulair Woonbedrijf. Dit dankzij een mooie samenwerking met partners met wie Woonbedrijf een overeenkomst heeft gesloten.

Na de presentatie volgde een Paneldiscussie met Barthel Van Dinther van A. van Liempd Sloopbedrijven, Thijs Paré van Baetsen afvalverwerking en Michiel Weers van Woonbedrijf onder de enthousiaste leiding van Jos Thomaes namens Groene Huisvesters. 

Na een voorstelronde en pitch kon de zaal de heren bevragen. De  bezoekers waren benieuwd welke rol Woonbedrijf speelt in de samenwerking? Hoe vind je partners om mee te denken over en inhoud te geven aan circulariteit? Hoe richt je de samenwerking in? Michiel gaf aan dat de samenwerking geleidelijk groeit, het gaat om vertrouwen en een win-win situatie creëren. Hij geeft aan dat Woonbedrijf veel selectiever materialen vervangt. Als vervanging echt noodzakelijk is, zet zij bouwmaterialen zo mogelijk opnieuw in. Dit vraagt kennis en ervaring van de vakmannen en is ingepast in de werkprocessen. Vakmannen zijn enthousiast omdat zij hun ambacht weer goed kunnen uitoefenen dat gericht is op behoud of herstel van materialen. Barthel lichtte de inhoud van de samenwerking toe bezien vanuit een sloopbedrijf . Door te starten en te doen worden materialen daadwerkelijk hergebruikt. Het gaat om de praktische invulling van het slopen van woningen, het stallen van de bouwmaterialen, het hergebruiken van onderdelen zoals een wasbak of een deur. Thijs gaf zijn visie op de samenwerking vanuit een afvalverwerker en “afval” dat wordt hergebruikt. De kunst is om niet te downcyclen maar materialen gelijkwaardig in te zetten of zelfs te upcyclen. De particulieren kopen materialen op via gebruiktebouwmaterialen.com . Vooral de paneeldeuren uit de jaren 30 woningen zijn in trek. Dit is een mooie vorm van upcyclen.

Na de Paneldiscussie was het tijd voor een rondgang over het terrein. Barthel nam ons mee in het proces en liet ons zien hoe de materialen nieuw leven krijgen. 

Na de rondleiding vertrokken we op weg naar Son en Breugel naar het terrein van Baetsen, de afvalverwerker waar materialen gescheiden en gesorteerd worden. 

Spullen die niet hergebruikt kunnen worden, zijn nog geen afval. Ook deze restproducten vinden een weg naar hergebruik of worden biomassa. Bij Baetsen kregen we een presentatie over de wondere wereld van het “afval”. Na presentatie volgde een prachtige rondleiding. Op stevige schoenen of laarzen liepen we door de sorteerplaatsen en langs bergen materiaal. Wij aanschouwden het scheiden en sorteren van afval door zwaar materieel zoals zeeftrommels, magneetbanden, kranen, bulldozers en robots. We ontmoeten mensen die afval handmatig uitsorteerden. Jos sloot de bijeenkomst af. We kijken terug op wel hele bijzondere bedrijfsbezoeken.

Op woensdag 22 mei genoten ruim 55 deelnemers van een inspirerende rondleiding over het Minitopia terrein in Den Bosch. Deelnemende corporaties kwamen uit alle windstreken naar Den Bosch om te beleven hoe de bewoners samenbouwen aan een leven in hun eigen (huur) woningen. Op het voormalige terrein van de Afvalstoffendienst verrijst een woongemeenschap voor een periode van 5 jaar. Bewoners bouwen zelf een woning die demontabel, duurzaam en betaalbaar is. Zayaz faciliteert met het experiment ‘Huurders bouwen zelf!’ zes huurders om hun eigen droomhuis te realiseren. Zayaz doet zo ervaring op met het vergroten van eigenaarschap; de huurder als producent die zelf invloed heeft op de hoogte van de woonlasten. Daarnaast geeft Minitopia inzicht in de kansen van ‘lichter wonen’ op een tijdelijk braakliggend terrein waar geen gasaansluiting is.

 In de eerste fase zijn 17 woningen gerealiseerd. De tweede fase van 25 woningen zijn in aanbouw. Op het terrein wordt volop samengewerkt en gebouwd aan een eigen plek die voor elke bewoner een volledig andere woning oplevert. Het is mooi te zien hoe bewoners eigen keuzes maken en innovatieve producten toepassen. De woningen hebben een vergunning voor 5 jaar. Het kunnen verplaatsen van de woning is van belang. De meeste woningen zijn gebouwd met lichte prefab materialen en elementen. Dit zorgt ervoor dat deze woningen binnen een korte periode van 3 maanden opgebouwd zijn.  Veel woningen zijn eenvoudig uit elkaar te halen. Ook is vaak tweedehands materiaal gebruikt.  Hout is het meest gebruikte materiaal. Een woning is afgewerkt met kurk. Er is ook een woning van stro afgewerkt met leemstuc. De meeste woningen zijn heel goed geïsoleerd. Bewoners kiezen doorgaans niet voor ingewikkelde installaties omdat deze duur zijn en ruimte kosten. Een hout pelletkachel, infrarood paneel maar ook een Upfall Shower aangesloten op een 30 liter boiler zijn toegepast. Dit is een spaardouche die 80% zuiniger is dan een normale douche zonder in te leveren op comfort. De woningen voldoen aan het Bouwbesluit Bestaande Bouw. Zayaz stelde een bouwbudget van €30.000 exclusief BTW per woning beschikbaar en blijft eigenaar van de huurwoningen. Zij biedt de huurders wel een koopoptie.

De rondleiding werd voorafgegaan aan een presentatie van Rob Bogaarts van Brabant Wonen die de deelnemers meenam in The Natural Step. In Den Bosch is een Duurzaamheidsakkoord gesloten gebaseerd op de vier spelregels van The Natural Step. De corporaties, huurdersorganisatie, gemeente en waterschap werken samen. Deze gedeelde taal levert niet alleen veel energie op in de stad maar helpt ook het verschil te maken. Rob riep corporaties op om samen te werken in het WonenLab van The Natural Step. Corporaties kunnen samen met hun huurders de negatieve impact ombuigen.

Tessa Peters en Rolf Boxmeer van Rezone namen het initiatief tot Minitopia. Het bouwen op tijdelijk terreinen levert innovatiekracht op.  Bouwen wordt niet alleen veel betaalbaarder maar ook circulair door de toepassing van conceptbouw en hergebruik van materialen. Het is heel inspirerend om te zien hoe de bewoners het voor elkaar krijgen om te bouwen met beperkte middelen. Ook in andere steden en op andere tijdelijke woonlocaties zijn vergelijkbare initiatieven in voorbereiding.

Janine van Heertum en Jurgen Arts van Zayaz gingen in op de tussenevaluatie van het experiment ‘Huurders bouwen zelf!’. Zes huurders kregen de mogelijkheid om hun woning te realiseren op basis van een eigen ontwerp of een afbouwconcept. Het blijkt dat huurders prima in staat zijn eigenaarschap te nemen over bouw, budget en planning; de oplossingsgerichtheid is groot. Ook leidt het tot een gelijkwaardiger manier van werken tussen huurder en corporatie. Wel komt er voor de huurder erg veel zelfwerkzaamheid aan te pas. Als opschaling ziet Zayaz dan ook niet zozeer het volledig zelf bouwen van een woning door de huurder, maar veel meer het vergroten van keuzemogelijkheden, bijvoorbeeld bij nieuwbouw, renovatie en onderhoud. Het uiteindelijke doel is om huurders meer regie te geven over het wonen en daarmee het woongenot te vergroten.

Marlou Boerbooms sloot de excursie af door deelnemers te bevragen wat hen opvalt aan Minitopia en wat zij meenemen naar de eigen corporatie. ‘Imponerend om te zien hoe je een braakliggend terrein tijdelijk kan omvormen tot een broedplaats van zelfwerkzaamheid’, was een mooie reactie.

Bekijk de impressie van deze interessante excursie in Den Bosch. Ook een bijeenkomst of excursie bijwonen, klik hier om u aan te melden.

Op 12 juni gaan we in de middag op excursie duurzame mobiliteit naar Amsterdam Noord. Meld je aan via deze link.

Op 17 april in de middag gaan we op de excursie ‘Klimaatadaptatie in de praktijk: van Lakenplein naar Lakenpark’  naar de Meelfabriek in Leiden. Het programma is bekend!

Na een paneldiscussie over corporaties en klimaatadaptatie volgt de officiële uitreiking 1ste exemplaar inspiratieboekje ‘Werken aan goed wonen, corporaties en klimaatadaptatie’ door Dirk Jan van der Zeep, bestuurder van Portaal aan Jeroen Pepers, algemeen directeur Aedes.

In een parallel programma neem je deel aan twee van de drie sessies. Eén vindt buiten plaats en twee sessie zijn in de Meelfabriek.

• Kijk in de wijk: op het Lakenpark beleef je de buitenruimte van Plein naar Park;
• Meelfabriek: de gemeente Leiden over hoe zij transformatie ‘Van Plein naar Park’ realiseerden;
• Meelfabriek: Kijken naar lokale klimaateffecten in woonbuurten met hulp van een klimaateffect atlas. Hoe pak je het aan met de gemeente?

Na de conclusies is het Inspiratieboekje voor alle bezoekers beschikbaar. We sluiten af met een drankje in het Slachthuis.

Heb je interesse, meldt je dit via deze link zodat wij jou kunnen informeren.

Op 19 en 20 maart brachten de bestuurders van Groene Huisvesters een werkbezoek aan Brussel onder de bezielende leiding van Karo van Dongen als voorzitter. De regelgeving over energietransitie, energieprestatie en de kansen die er liggen om Europese subsidies en fondsen te benutten stonden op de agenda. Barbara Steenbergen van de International Union Tenants en Sorcha Edwards van Housing Europe gingen in gesprek met de bestuurders. Inspirerende voorbeelden uit Europese landen nemen we graag mee naar Nederland om hier in onze eigen corporatie praktijk toe te passen.

Wat bedoelen we precies met energieneutraal? Op 28 maart gaan we daar onder meer met Groene Huisvesters, de gemeente Utrecht, Lefier, Arcadis én jou over in gesprek. Op deze dag organiseert CorporatieNL een Vastgoed Event waarbij keuzes in verduurzaming centraal staan.

Vandaag stellen we een lid van het discussiepanel, Karo van Dongen, voorzitter van de Groene Huisvesters, aan je voor. Hoe denkt hij over het thema ‘Wat bedoelen we precies met energieneutraal’? Dat ga je natuurlijk horen op het Vastgoed Event, maar vandaag lichten we al een tipje van de sluier op en deelt hij zijn tips.

Karo van Dongen is lid van de Raad van Bestuur van Alwel, een woningcorporatie met ongeveer 26.000 woningen en overige verhuurbare eenheden. Alwel is vooral actief in Breda, Etten-Leur en Roosendaal.

Daarnaast is hij voorzitter van de Groene Huisvesters, een bestuurdersplatform van het Ministerie van Binnenlandse zaken, Aedes, Woonbond, VNG en een twintigtal woningcorporaties. Dit platform investeert al geruime tijd in het versnellen van de verduurzaming bij woningcorporaties. Dit doen zij door middel van het geven van praktische input voor wet- en regelgeving, informatie-uitwisseling, kennisdeling en samenwerking op het vlak van verduurzaming, circulariteit en klimaatadaptatie.

“Verduurzaming moet (weer) saai worden.”

We vroegen Van Dongen welke stelling hij zou willen inbrengen tijdens de paneldiscussie. Hij kwam met de volgende stelling; “Verduurzaming moet (weer) saai worden.”

Zelf is hij het met deze stelling eens; “In mijn optiek hebben we de afgelopen jaren verduurzaming zo sterk “gehypet” dat er een soort heftigheid in de oplossingen en het debat erover is ontstaan. Hierdoor lijkt het er bijna op dat je alleen maar radicaal voor of tegen kunt zijn. Daarmee slaan we aan beide zijden door. Het helpt niet om te komen tot reële innovaties en realisaties.

Er is nog een tweede reden waarom ik het met deze stelling eens ben. Als verduurzaming niks bijzonders of speciaals meer is, maar gewoon onderdeel van ons reguliere beheer en onderhoud en het vanzelfsprekend is geworden dat een duurzame woning een (basis)kwaliteit van de woning is, maken we in mijn optiek veel meer meters, dan wanneer we telkens doen alsof we met een bijzonder, eenmalig project bezig zijn. Best saai, maar wel effectief en efficiënt.”

De belangrijkste ontwikkelingen

Volgens Van Dongen zijn er diverse belangrijke ontwikkelingen de komende jaren binnen het thema duurzaamheid. “We gaan de komende jaren bewezen ingrepen fors opschalen. Ik verwacht dat met name de schilisolatie op grote schaal zal worden verbeterd (mits opdrachtgevers en opdrachtnemers erin slagen de supply chain met elkaar te organiseren). Voor bestaande woningen gaat de isolatie daarmee naar een goed niveau, zonder dat dit persé BENG hoeft te zijn, aangezien de kosten hiervoor (vooralsnog) veel te hoog liggen. Voor nieuwbouw zal de norm ongetwijfeld wel op dat niveau gaan liggen.

De installatietechnische ontwikkeling is nog niet ver genoeg om de komende jaren al verstandige beslissingen te kunnen nemen over substantiële investeringen hierin in de bestaande woningvoorraad. Bestaande en uitbreidbare warmtenetten zijn daarop mijns inziens de uitzondering. Die kunnen op relatief korte termijn, op grote schaal, naar woningen in verdichte gebieden gebracht worden. Mits de aansluitkosten acceptabel zijn, de verduurzaming van de opwek op termijn gegarandeerd is en de keuzevrijheid van bewoners op de een of andere wijze wordt geregeld.”

De belangrijkste praktische tip voor corporaties

Als laatste vroegen wij van Dongen om de belangrijkste praktische tip voor corporaties wat betreft het maken van keuzes rondom verduurzaming. Von Dongen; “Mijn tip?; Doe normaal!!!! Bij de klemtoon op ieder van de twee woorden is deze tip mijns inziens waar. En dat is, zo hoop ik, hierboven al duidelijk gemaakt te hebben, nog helemaal niet zo eenvoudig!”

Lees het artikel hier op CorporatieNL