Circulariteit – Groene Huisvesters

Hitte

Nederland Circulair in 2050 is een forse ambitie die het Rijk heeft gesteld. Wat betekent dit voor corporaties? Hoe hoog moet je de lat leggen om deze ambitie te bereiken? Om hier concreet antwoord op te geven is vanuit BZK en Cirkelstad het programma Samen Versnellen opgezet dat toewerkt naar het ondertekenen van het convenant: ‘Circulair bouwen: Het nieuwe normaal’ in 2023.

Het Nieuwe Normaal wordt bepaald door projecten te evalueren aan de hand van een evaluatietool. Deze tool is ontwikkeld door Copper8, Alba Concepts, Metabolic, TU Delft en Accez. De focus van de tool ligt op materialen, maar hierin zijn ook vragen opgenomen rondom de thema’s energie, water, sociale aspecten en management. De uitkomsten van de evaluaties worden vertaald naar een minimale score voor circulair bouwen ofwel ‘Het nieuwe normaal’ én ook een excellente score: ‘Het nieuwe normaal excellent’. Op dit moment is de 0.2-versie van ‘Het nieuwe normaal’ beschikbaar, in het voorjaar 2022 volgt versie 0.3. Circulair bouwen gaat uiteraard verder dan sturen op technische prestaties en vraagt ook aandacht voor een andere procesaanpak. De audit en het bijbehorende evaluatie gesprek bieden inzicht in leer- en verbeterpunten op projectniveau. Ook biedt het inzicht in versnellers en barrières op programmaniveau.

Wytze Kuijper, Cirkelstad, gaat in op ‘Het Nieuwe Normaal’ en hoe je als corporatie kan meedoen. Meer dan 15 corporaties hebben al een audit laten uitvoeren en 30 corporaties zijn vanuit de City Deal aangesloten bij ‘Het Nieuwe Normaal’ en leren van de evaluatie van hun project. Tessa Verhulst, Alba Concepts, deelt de inzichten die zijn opgedaan uit de audits en geeft een doorkijk naar hoe je aan de slag kunt met Het Nieuwe Normaal.

Gerrolt Ooijman, directeur-bestuurder van Wonion en Paul Terwisscha, directeur-bestuurder van Volksbelang Helmond, gaan in gesprek waarom zij zich aansluiten in de Buyer Groep voor woningcorporaties en het Nieuwe Normaal begeleidt door het Kennisplatform Cirkelstad. Wat betekent dit voor hun organisatie? Hoe verzilver je kansen om meer circulair te werken? En wat levert samenwerken jou als organisatie op? Wat heb je nodig van collega’s en andere partners? Zij gaan in op laaghangend fruit en de stappen die zij zetten.

Deze sessie is ook interessant voor directeur-bestuurders! Leer van de corporaties die werken vanuit ‘Het nieuwe normaal’. Neem jouw eigen (keten)partners naar deze sessie!

Gratis dankzij een bijdrage van Aedes, Groene Huisvesters en het Ministerie van BZK.

Nationale Conferentie Circulaire Economie 7 februari

Pamflet ‘Corporaties & Circulariteit’

Karo van Dongen (bestuurder Alwel en voorzitter Groene Huisvesters) en Paul Terwisscha (directeur-bestuurder van Volksbelang Helmond en lid van de peergroup circulariteit van de Groene Huisvesters) overhandigden het pamflet ‘Corporaties & Circulariteit’ aan Vincent Gruis (voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie) Op 7 februari tussen 11-12 uur tijdens de sessie ‘Circulaire woningbouw: noodzaak en kans’. Irma Thijssen van RVO leidde de sessie waarin de Groene Huisvesters ingingen op de initiatieven en ontwikkelingen bij corporaties op het terrein van circulariteit.

‘Je kunt het maar een keer doen. Doe het dan goed!’
Woningcorporaties bezitten 2,3 miljoen woningen en staan aan de start van een enorme renovatie opgave en na-isolatie aanpak. Hiernaast loopt een groot nieuwbouwprogramma. Met circulaire verduurzaming en circulaire nieuwbouw kunnen de woningcorporaties bijdragen aan een circulaire economie en aan de klimaatdoelstellingen. ‘Je kunt het maar een keer doen. Doe het dan goed!’ Dat is het motto van de Groene Huisvesters en het Transitieteam Circulaire Bouweconomie.

Circulair bouwen neemt een vlucht. Ook Aedes, Neprom en IVBN zetten zich met het Lente Akkoord 2.0 in voor circulaire woningbouw. Houtbouw nam in 2021 al een enorme vlucht. Zie FSC Nederland met het HOME programma houtbouw, de Green Deal Houtbouw van de MRA, en de Citydeal Biobased bouwen. Ook grote bouwers kiezen voor circulair. Wat betekent dat voor jou?

In deze sessie krijg je een overzicht van deze ontwikkelingen, de uitdagingen en kansen. Er is ruimte voor gesprek met Transitieteam Circulaire Bouweconomie en De Groene Huisvesters.

Week van de Circulaire Economie Februari 2022

De Nationale Conferentie Circulaire Economie 2022 staat in het teken van ‘Allemaal Circulair!’ Een transitie naar een circulaire bouweconomie is een zoektocht, waarin we toewerken naar nieuwe manieren van ontwerpen, nieuwe strategieën en nieuwe businessmodellen. Met de focus op vastgoed transformeren in plaats van nieuw bouwen. Slimmer ontwerpen, remontabel bouwen, minder materiaal gebruiken, en andere materialen gebruiken, met een lage milieu-impact.

Meer over de Roadshow

Pamflet Circulaire corporaties

Een gezond en groen 2022

In 2021 bereikten we met onze sessies meer corporatiemedewerkers dan ooit tevoren. De online formule lijkt- hoewel we jullie fysieke aanwezigheid zeer missen- goed te werken voor alle deelnemers en we groeien in het online faciliteren van onze sessies. We willen jullie bedanken voor de waardevolle input en inspiratie en kijken met plezier uit naar 2022 waar we naast online sessies een aantal excursies naar mooie projecten hebben gepland. Jullie zijn van harte welkom je in te schrijven voor de geplande sessies, via het programma kun je klikken op de sessies waar je aan wilt deelnemen om je in te schrijven.

Naast de sessies van de Groene Huisvesters Academie zagen we velen van jullie in intensievere vorm in de tuin en hittegroep en tijdens de Cursus Ambassadeur Klimaatadaptatie en Groen waar ondertussen meer dan 200 corporatiemedewerkers aan deelnamen.

We wensen jullie goede en gezonde dagen en kijken er naar uit jullie te ontmoeten in het nieuwe jaar!

Samenwerken met bewoners aan Circulariteit

De Alliantie doet ervaring op met sociale duurzaamheid onder het motto Als het goed gaat met de mensen gaat het goed met de wijk! De dagbesteding van cliënten van Philadelphia is in de plint van appartementengebouwen ondergebracht. Het versterkt de onderlinge band tussen bewoners en biedt werk aan mensen met een beperking.

De plint van de drie nieuwe gebouwen in Amsterdam Buiksloterham bieden ruimte aan een wasbar voor het wassen en repareren van kleding, een buurtschuur voor reparatie van fietsen en technische klussen en een ruimte de tabula rasa die zelf door bewoners te programmeren is. Bewoners uit de omgeving kunnen gebruikmaken van de diensten van Philadelphia.

Een goed ontwerp dwingt respect af. Ruimtes zijn volledig ingericht met producten uit afval. De Ontwerpers van de Soldaat van Oranje kiezen voor schoonheid van doorleefde materialen.

Philadelphia neemt beheertaken van de Alliantie over in ruil voor huurcompensatie. Philadelphia investeert in roerende en de Alliantie in onroerende zaken. De cliënten van Philadelphia wonen en werken in de eigen omgeving terwijl zij daarvoor met een dieselbusje naar de dagbesteding werden vervoerd naar de periferie van de stad.

Jurgen Klaassen, de Alliantie deelde deze mooie voorbeelden van sociale duurzaamheid in Amsterdam. Celine Janssen vulde het verhaal aan met de resultaten van haar onderzoek naar sociale duurzaamheid bij de TU Delft.

Versnelling Houtbouw

Acht Brabantse woningcorporaties, verenigd in het samenwerkingsverband Lente werken samen aan het versnellen van het toepassen van houtbouw. Samen zijn zij goed voor meer dan 100.000 sociale huurwoningen. De corporaties Alwel, Area, BrabantWonen, Casade, Stadlander, Tiwos, WonenBreburg en Zayaz nemen deel.

Harrie Windmüller, bestuurder van BrabantWonen, vertegenwoordigt de acht woningcorporaties: “In onze sector wordt nu al ervaring opgedaan, maar in de praktijk gebeurt er nog te weinig. Hout zou veel meer toegepast kunnen worden. Door collectief te leren van individuele projecten maken we gebruik van ons netwerk. Daarom vormen we nu een inkoopsamenwerking waarin we samen optrekken met RVO.” In 2020 gingen zestien Buyer groups van start, ondersteund door het Rijk. Ze stimuleren ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit.

Jurgen Arts en Jetske Thielen, Lente namen ons mee in de aanpak binnen Lente om samen te werken aan de realisatie van projecten uitgevoerd in Houtbouw.

Irma Thijssen, adviseur bij RVO, Transitieteam Circulaire Bouweconomie en de Buyergroup Houtbouw, ging in op het onderzoek en voorbeeldenboek Houtbouw sociale woningbouw met vijftien voorbeelden van gerealiseerde projecten in de sociale woningbouw in hout.

Natuurinclusieve en klimaatbestendige wijkaanpak

Volgens de jury natuurinclusief bouwen bewijst Kerckebosch dat bouwen aan een gezond leefmilieu voor mens en natuur heel goed samengaat. Sterker nog, door consequent met oog voor de natuur te ontwikkelen, is juist extra woonkwaliteit ontstaan.

Voor de uitvoering van de plannen richtten de gemeente en Woongoed Zeist de Wijkontwikkelingsmaatschappij Kerckebosch (WOM) op. In de bosrijke wijk komen 1.100 nieuwe en gerenoveerde woningen, een winkelcentrum en scholen.

Evert Jan Roelofsen, directeur van de WOM in Zeist presenteerde samen met Henk van Veldhuisen projectmanager van Woongoed Zeist de natuurinclusieve en klimaatbestendige wijkaanpak. Een samenwerking met de Corporatie, gemeente maar ook met Stichting het Utrechts Landschap die het natuurbeheer uitvoeren en waar bewoners zich als vrijwilliger kunnen inzetten. Een project waarbij participatie en het maximaal benutten van de kansen die de omgeving biedt centraal staan.

De vernieuwing van de wijk is in 2012 gestart vanuit een ecologische visie. Door een stapsgewijze aanpak is er gestuurd op behoud van groen en kwaliteit en tegelijkertijd inspelen op de woonbehoeften in de markt. Waar nodig zijn bomen verplant. Kaphout is hergebruikt voor speelplekken en bankjes. Hemelwater wordt opgevangen en afgevoerd via wadi’s en halfdoorlatende materialen. Er is geïnvesteerd in nieuwe natuur, zoals de aanplant van nieuwe heide in het bosgebied. Het Energieplein in de wijk vormt het centrale hart. Het is een proeftuin rond duurzame energie met stroom uit planten, E-bikes en bewegingstegels. De wijkbewoners kunnen gebruikmaken van elektrische deelauto’s van Samen Slim Rijden Zeist. Duurzaamheid is sociale duurzaamheid. In Kerckebosch noemen ze dit “duurSaam”.

Circulaire Gebiedsontwikkeling

“Van slopen naar oogsten”

Aan de Heuvelstraat in Silvolde realiseerde Wonion een circulaire gebiedsontwikkeling. Dankzij een circulaire aanpak zijn de sloopmaterialen hergebruikt in de nieuwbouw. De gemeente en ketenpartners hebben bijgedragen aan deze circulaire gebiedsontwikkeling. De bewoners zijn vanaf het begin bij de plannen betrokken en wilden graag levensloopbestendige woningen in een groene woonomgeving. 36 woningen uit de jaren 20 en een aantal uit de jaren 50, hadden technische gebreken en een verouderde woningplattegrond is. In de loop van de tijd was het wijkje steeds meer versteend. Met de herontwikkeling wonen bewoners nu comfortabel in een groene omgeving. Het wijkje is aardgasvrij en klimaatadaptief. Auto’s staan niet langer in de straatjes geparkeerd maar gecentreerd en uit het zicht.

Leon Kleingunnewiek en Barend Wassink van Wonion presenteerden de circulaire gebiedsontwikkeling in Silvolde. Hoe betrek je bewoners, collega’s en de gemeente. Hoe werk je samen in de keten?

Jorrit Vervoordeldonk en Merlijn Blok van Metabolic gingen in op de Handreiking circulaire gebiedsontwikkeling die Metabolic heeft ontwikkeld voor corporaties. Deze handreiking wordt komend najaar gepubliceerd.

Circulariteit door samenwerking in de keten

Tijdens een inspirerende sessie met meer dan 60 deelnemers werden we meegenomen in circulair werken voor corporaties. Hoe je met samenwerkingen en het ontdekken van nieuwe technieken kunt bouwen en renoveren. Met aandacht voor hoe je draagvlak onder collega’s kunt creëeren voor circulair denken.

Woningen gaan gemiddeld meer dan 100 jaar mee, tussendoor worden er onderhoudswerkzaamheden en kwaliteitsverbeteringen aan de woning uitgevoerd, deze renovaties richten zich de afgelopen jaren veelal op de energietransitie: Lagere kosten en minder Milieu impact zonder in te leveren op comfort. Tijdens deze sessie namen sprekers het woord die ons meenamen in Circulariteit- ‘Hoe voorzie je in de onderhouds en renovatiebehoefte met de inzet van zo min mogelijk (nieuwe) materialen.

Kim Kerckhoffs en Sietse Jager van Talis deelden hun ervaring met een circulair renovatieproject in de Voorstenkamp in Nijmegen. Zij gaven een beeld van het verloop van de communicatie met huurders en de samenwerking met ketenpartner Quadrant, die ook hun ervaringen in deze bijeenkomst deelden.

Haico van Nunen, Lector duurzame renovatie Hogeschool Rotterdam en werkzaam bij Bouwhulpgroep onderzocht waar de kansen liggen voor corporaties en hoe deze te verzilveren zijn door samenwerking in de bouwketen.

Wij bedanken alle deelnemers voor hun enthousiaste deelname en de sprekers: Kim Kerckhoffs, Sietse Jager, Rob Hagemans, Stef Cuppens en Haico van Nunen voor hun inspirerende verhalen.

We zien jullie graag terug bij de sessie op 17 Februari met als thema ‘regenwateropvang op eigen terrein’.

Badkamer en keuken van de toekomst

In juli 2019 werd de eerste Circulaire badkamer opgeleverd door de Alliantie en Intersell. Jeroen Hollander en Hendrik Kemphorst namen de deelnemers mee in het proces en de toepasbaarheid van dit verfrissende concept.

De Alliantie is volop bezig met het verduurzamen haar woningen. Samen met partners werken ze aan slimme oplossingen om alle woningen CO2-neutraal vóór 2050 te krijgen. Een badkamer waarin duurzame keuzes leidend zijn zoals het kiezen voor refurbished of gerecyclede materialen.

Zo werd in het eerste concept gebruik gemaakt van tegels van 100% gerecyclede petflessen in plaats van keramiek, een vloer van 70% gerecycled Vinyl en refurbished sanitair. Intersell is voortdurend bezig met de ontwikkeling van haar concept. Tijdens het ontwerp van nieuwe concept gebruiken ze de BCI tool* om deze te optimaliseren. Ze richten zich op de renovatie en het onderhoud van badkamers met een gemiddelde levensduur van 30 jaar.

Klik op de afbeelding om de videopresentatie terug te kijken.

Hendrik drukte de deelnemers op het hart dat er momenteel nog geen 100% circulaire concepten op de markt zijn en dat de meetbaarheid hiervan ook nog volledig in ontwikkeling is. Ondertussen zijn er 3 concepten op de markt en het is vooral belangrijk dat de losmaakbaarheid van materialen goed georganiseerd is. Dit zorgt ervoor dat vervanging en vernieuwing makkelijk realiseerbaar zijn en de leverancier producten terug kan innemen en kan hergebruiken. Op dit moment is de aanvoer van materialen voor hergebruik nog niet voldoende. Jeroen Hollander voegde hier aan toe dat het voor woningcorporaties van belang is om vraag naar refurbished en gerecyclede materialen te creëren zodat de markt hierop kan inspelen.

De Circulaire Keuken

Bas Jansen en Vincent Gruis, TU Delft namen ons mee in de Circulaire Keuken. Voor de ontwikkeling is een consortium gevormd waarin modulaire plug & play keukens worden ontworpen die een kleine impact op het milieu hebben en laag in kosten zijn.Om de levensduur te maximaliseren wordt er onderscheid gemaakt in 3 factoren die een lange, middellange of korte levensduur hebben. Zo zal de afwerking die onderhevig is aan mode en stijl een kortere levensduur hebben dan het frame. De keukens zijn modulair en kunnen naar gelang de gezinssamenstelling van bewoners hier om vraagt worden uitgebreid of worden ingeperkt. Ook zijn de keukens in hoogte verstelbaar om comfort en ergonomisch effect per bewoner zo gunstig mogelijk te maken. Er wordt gewerkt met kliksystemen in plaats van verlijmen waardoor reparaties en vervangingen makkelijker zijn. Inname van keukenonderdelen heeft een centrale plek in het businessmodel zodat waar mogelijk hergebruik kan worden ingezet. De keukens worden ingericht met het idee een levensduur van 80 jaar te hebben- Na 20 jaar vindt het omslagpunt plaats op het prijsniveau.

De Circulaire keukens worden deze week in de eerste huizen geplaatst. Gebruikers zullen middels interviews kennis delen in het gebruiksgemak. Mocht u geïnteresseerd zijn de lancering van het tweede prototype live bij te wonen dan kunt u op 4 november aansluiten bij het online event.

Verder lezen Badkamer en keuken van de toekomst