Samenwerken met bewoners

img_9268Op 7 december gingen een dertigtal deelnemers aan de slag met ‘Samenwerken met bewoners’. Rutger Groot Wassink van de Woonbond  gaf de aftrap met de vraag: Wie is jullie huurder? Het antwoord is divers: elke huurder heeft zijn eigen verhaal. Rutger gaf de essentie van samenwerken: luister naar de huurder en dien diens belangen. Als je de belangen van je huurder dient, dan zal deze meebewegen met je voorstel om energiebesparing en duurzame opwekking te realiseren. Neem oud zeer weg, zoek naar datgene wat je huurder wil (en dat is meer dan energiebesparing), willig dat in en werk echt samen met je huurdersorganisatie. Deze kan een rol spelen bij energiezuinig gedrag en draagvlak creëren door te achterhalen wat leeft bij je huurders. De Woonbond heeft goede ervaring met het opleiden en inzetten van energiecoaches. Geef de samenwerking in prestatieafspraken vorm. De Woonbond werkt samen met corporaties in Groene Huisvesters: ‘het helpt dat de Woonbond de huurdersorganisatie ondersteunt en zij met de corporatie richting huurders optrekt’.

img_5574Peter Willemse van Haag Wonen lichtte de Groene Draad toe waarbij Haag Wonen de bewoner centraal stelt. Haag Wonen communiceert bij voorkeur niet “Duurzaamheid”. Duurzaamheid roept het beeld op van “duur” en “(voed)zaam”. Energiezuinig gedrag levert de huurder echt voordeel op, maar een corporatie is niet de meest logische partij om de inhoudelijke boodschap te brengen. Haag Wonen werkt daarom samen met organisaties die dit beter kunnen waarin bewoners vertrouwen stellen zoals de GGD, het Haags Milieucentrum, Duurzaam Den Haag, Wijkcentra en de Stichting Voor Welzijn. Haag Wonen stemt haar agenda van activiteiten gericht op energiezuinig gedrag af met deze partijen en ondersteunt hen in het bereiken van de huurders. Dit zonder stempel van Haag Wonen. Energiezuinig gedrag wordt geïntegreerd in bestaande activiteiten zoals bingo’s, wijkbijeenkomsten rondom samen eten, samen delen (scootmobiels), repaircafe’s, tweedehandswinkeltjes en groen in de wijk (Fleurt op!). Haag Wonen promoot deze activiteiten en stelt ruimte of grond beschikbaar. En dit werkt. Maar het blijft een zoektocht. Niet alles lukt. Bij duurzaamheidsbijeenkomsten voor huurders bij sportclubs bijvoorbeeld was er nauwelijks belangstelling voor energiebesparing. Er is wel veel animo voor groen in de wijk en activiteiten die verbinden zoals samen eten en een bingo. Sleutelfiguren in een wijk spelen een heel belangrijke rol, want door het vertrouwen dat zij hebben in de wijk zorgen zij ervoor dat activiteiten goed bezocht worden. Stef Beun van Voor Welzijn begeleidde met Peter Willemse de werksessies waarvoor de deelnemers een huiswerkopdracht maakten. Goede voorbeelden zijn uitgewisseld en vragen geïnventariseerd. Stef ziet veel huurders die financiële zorgen hebben. ‘Als je je bezig moet houden met de vraag of je vanavond te eten hebt, dan ben je aan het overleven. En dat is geen ideale situatie om beslissingen over energiemaatregelen te nemen. Natuurlijk helpt energiezuinig gedrag om geld over te houden maar als de corporatie een huurverhoging vraagt en voorspiegelt dat de huurder dit geld later bespaart dan is de reflex dat je alleen de kostenstijging op de korte termijn ziet. Wij proberen mensen hierin te helpen zodat zij het langere termijneffect laten meewegen in hun besluit wel of niet in te gaan op een aanbod van de corporatie.’

img_4710Rob Bogaarts van Woonbedrijf ging in op de betekenis van The Natural Step voor samenwerking met bewoners. Een gezamenlijke taal helpt en bewoners haken aan op hetgeen zij kunnen en willen doen. De vijf tinten groen van Motivaction toont aan dat groep huurders die bezig is met duurzaamheid relatief klein is. Corporaties halen de gemiddeld label B doelstellingen in 2020 niet zoals afgesproken in het Energieakkoord. De energiebesparing die door label B renovatie behaald wordt, valt tegen. Huurders verwarmen na renovatie meer ruimten.

Het Parijse Klimaatakkoord gaat nog veel verder dan het Energieakkoord. Willen wij de opwarming van de aarde tegengaan en moeten wij op een andere manier gaan samenwerken. Hij vraagt corporaties mee te denken hoe wij voorkomen dat de wal het schipimg_0303 keert. In de werksessie gingen de deelnemers met de tien thema’s voor duurzaamheid aan de slag. Het perspectief van de huurder ligt op  de thema’s: Van lasten naar lusten, collectief bewustzijn, levend lab en biodiversiteit terwijl de corporatie bezig is met langer leven, schone energie, gesloten kringlopen en verder kijken. De thema’s mobiliteit en voeding zijn belangrijk maar staan niet bovenaan in prioriteit. Op de thema’s die voor bewoners relevant zijn, kan de corporatie activiteiten met bewoners initiëren. Voor ‘gesloten kringlopen’ startte The Natural Step en partners waaronder Woonbedrijf een WonenLab waarop corporaties kunnen aansluiten. Rob nodigt corporaties uit om hierin samen te werken.

John Hendriks neemt afscheid van Wooncompagnie

Op 6 december nam John Hendriks afscheid afscheid van Wooncompagnie. Tijdens een prachtige bijeenkomst in Wormer ontving John alleimg_5736 lof die hij verdient.

Met Bert Wijbenga was John jarenlang duo voorzitter van Groene Huisvesters en inspireerde hij ons om duurzaamheid dichter bij de huurder te brengen. Op 16 november namen de bestuurders van Groene Huisvesters afscheid van John en gaf hij een doorkijk naar een duurzame toekomst waarbij duurzaamheid kwaliteit biedt. We zijn John dankbaar voor zijn voorzitterschap, sociaal hart en de samenwerking. Stefan van Schaik van Wooncompagnie welkom bij Groene Huisvesters. John het ga je goed! Bert Wijbenga blijft als voorzitter van Groene Huisvesters.

Inspirerende excursie Agaatlaan Leiden Portaal

p1060641Op 9 november verzamelden zich een 70-tal deelnemers in Leiden voor de Excursie naar de Nul op de Meter flat in de Agaatlaan. Groene Huisvester Portaal ontving vooral corporaties, maar ook gemeenten en organisaties die bezig zijn met Nul op de Meter bij Hoogbouw. Gespreksleider Marlou Boerbooms verwelkomde de groep namens Groene Huisvesters en daagde hen uit in de eigen organisatie aan de slag te gaan met NOM. Na een toelichting door Portaal op de aanpak in de Agaatlaan door Joris Gresnight en Simon Verduijn gingen drie groepen aan de slag in een masterclass. De resultaten van de ‘Basis NOM’ door Jeffrey Mennen Stroomversnelling, ‘Ontwikkeltafel Stroomversnelling Hoogbouw’ door Maurice Coen van Stroomversnelling en ‘Kansen en dilemma’s Agaatlaan’ zijn gedeeld. Conny Lips met haar studenten van het ROC zorgden voor een hartverwarmende catering in de ijskoude maar inspirerende werkplaats van Bouwmensen. Tijdens de lunch werden deelnemers opgeroepen te participeren in de Warmtesprong gericht op NOM met warmtenetten en op de aanpak NOM met VVE’s

img_5635Het bezoek aan de Agaatlaan 121 en 303 waar de prototypen te zien zijn, vormden het hoogtepunt van de excursie. Het casco van de Agaatlaan is goed waardoor bestaande constructies behouden kunnen blijven. Het tripple glas past in de bestaande kozijnen en de gevelisolatie komt aan de binnenzijde. Elk vertrek krijgt een luchtwarmteepomp met warmteterugwinning die lokaal te regelen is. Hiervoor ontwikkelden de partners een nieuw product. Ook het warm tapwater op een luchtwarmtepomp wordt per appartement geïnstalleerd. Voor het benutten van de zonnestroom wordt gebruik gemaakt van de postcoderegeling.

 

p1060662Marlou Boerbooms vatte de conclusies samen:

  1. Betrek bewoners, zij bepalen of de CO2 reductie haalbaar is, zie werksessie van Groene Huisvesters.
  2. Doen is leren, gun jezelf als organisatie dit leerproces.
  3. Begin klein, de Stroomversnelling heeft  knelpunten opgelost bij eengezinswoningen en laagbouw.
  4. Benut de Energie Prestatie Vergoeding en zorg voor financieringsruimte voor nieuwe projecten.
  5. Stel je open voor (sociale) innovatie zoals samenwerking met bewoners of nieuwe producten.
  6. Benader duurzaamheid breed: materiaalgebruik, ecosystemen zoals in The Natural Step.
  7. Werk aan opleidingen.
  8. Kies als bestuurder voor duurzaamheid en biedt medewerkers en partners ruimte dit te realiseren.

Speciale dank aan Portaal bestuurder Bert Keijts die ons uitnodigde en Nico van Ginkel voor de organisatie en iedereen die bijdroeg aan deze geslaagde excursie.

Op weg naar duurzaamheidsagenda De Vernieuwde Stad

img_0004Op 7 november maakte De Vernieuwde Stad een agenda op voor duurzaamheid onder leiding van voorzitter van Groene Huisvesters Bert Wijbenga. Bernice Notenboom, klimaatjournaliste deelde haar ervaring opgedaan op poolexpedities en daagde de bestuurders uit vergaande stappen te zetten om het Parijse Klimaatakkoor te halen. Klimaatadaptie is daarnaast noodzakelijk want we hebben nu al te maken met extremer weer. Naast Aedes en AFWC presenteerde Marlou Boerbooms de praktijkvoorbeelden van Groene Huisvesters. Duurzaamheid blijft voor De Vernieuwde Stad het komende jaar hoog op de agenda staan. Deze inspirerende start is daarvoor een mooie opmaat.

31 oktober Debat met 2de kamerleden ‘Naar een nationaal programma CO2 neutraal’

Op 31 oktober in Mariahoeve gingen bestuurders van Groene Huisvesters in debat met Joris Wijsmuller, Wethouder den Haag, Erik Ronnes, CDA, Roald van der Linde, VVD en Albert de Vries, PvdA over een Nationaal Programma CO2 neutraal. Het Parijse Klimaatakkoord gaat 7 november in werking en vraagt een enorme inspanning om te komen tot een energieneutrale gebouwde omgeving.

Ronald Paping van de Woonbond gaf de aftrap met een pleidooi om hobbels weg te nemen. Dit zijn oa de verhuurdersheffing, lage energieprijzen en de kwetsbare finimg_2553anciële positie van huurders. Hij pleitte voor afschaffing van de verhuurdersheffing. Als dit niet  haalbaar is, zou de heffing vervangen moeten worden door een investeringsfonds om een hoge energieambitie te realiseren met een garantie op gelijkblijvende woonlasten. Hogere prijzen voor fossiele brandstof en lagere voor duurzaam opgewekte energie helpt ook. ‘Het verplicht uitfaseren van lage labels moeten we bespreekbaar maken want een laag label biedt onvoldoende woonkwaliteit’.

Jeroen Pepers presenteerde de visie van Aedes om te komen tot een CO2 neutrale en betaalbare sociale huurvoorraad in 2050. Innovatie en prestatiegericht opdrachtgeverschap vergt een cultuuromslag bij corporaties en is essentieel om deze ambitie te realiseren. Daarnaast is een goede samenwerking met de overheid om CO2 neutraliteit te bereiken van belang. Het passend toewijzen waarbij het laag houden van de huren centraal staat, biedt een onjuiste prikkel om te investeren. De discussie rondom salderen is geen stimulans voor toepassing van zonnepanelen. De verhuurdersheffing heeft de investeringscapaciteit aangetast. ‘Laten we samen kijken hoe we het aantrekkelijk maken voor corporaties om te investeren en ook voor minder draagkrachtige corporaties investeringsruimte scheppen’.

Joris Wijsmuller, wethouder duurzaamheid en wonen gaf inzicht in de Haagse praktijk. De verschillen in investeringsruimte van corporaties zijn regionaal groot. Nederland gemiddeld benaderen werkt niet. In Den Haag zitten twee van de drie grote corporaties in een financieel moeilijke situatie waardoor de investeringskracht in de stad klein is. Er zijn wel enorme investeringen zowel in nieuwbouw als in de bestaande bouw nodig. Joris is niet tegen de verhuurderheffing, mits het directe investeringsruimte oplevert, in Den Haag zou dit 50 miljoen euro betekenen. Rotterdam heeft met het nationaal programma Rotterdam Zuid mogelijkheden om de verhuurderheffing in te zetten voor verbeteringen, Joris pleit ervoor dit te verbreden. Nu is het gasnet een collectief net met een aansluitplicht terwijl warmtenetten door de aansluitingen opgebracht moet worden. Hij pleit voor meer samenwerking om geldstromen te benutten zoals bij het al dan niet vervangen van gasnetten: ‘zet de miljarden die nodig zijn voor vervanging van de gasnetten in om te verduurzamen en het uitfaseren van gas te financieren’, is zijn oproep.

img_5539Karin van Dreven en Ria Koppen lichten toe dat bij Haag Wonen de bewoner centraal staat en betaalbaarheid op de eerste plaats komt. Het uitfaseren van gasgeisers en laagste labels is bijna afgerond. Duurzaamheid bij bewoners roept het beeld op van duur. Haag Wonen zet de mens centraal en de woning volgt. The Natural Step helpt ook bewoners die zelf kunnen bijdragen aan zo min mogelijk CO2 uitstoot. Het CO2 neutraal maken van alle woningen van Haag Wonen vergt een investering van 1 miljard. Het afschaffen van de verhuurdersheffing helpt dit programma enorm vooruit.

Roald van der Linde geeft aan dat de impact van het Parijse akkoord veel groter en omvangrijker is dan we ons nu voorstellen. Het vergt een enorme versnelling van duurzame opwekking en energiebesparing. We zien dat het aantal NOM renovaties niet hard gaat en dat corporaties kiezen voor kleine stappen naar neutraal. Woningen met een veel betere kwaliteit zouden duurder moeten zijn waardoor er financieel ruimte is om te investeren. Ook de eis van 70% instemming van bewoners kan de versnelling belemmeren. Hij roept corporaties op om te laten zien dat zij het convenant energiebesparing huursector halen.

Erik Ronnes ziet dat er in de praktijk te weinig meters gemaakt worden en dat het goed is om huurders hierin mee te nemen. De randvoorwaarden moeten beter en daarin past het inzetten van de verhuurdersheffing voor duurzaamheid maar ook voor particulieren om via de energienota te kunnen investeren. Het is een enorme opgave waarbij we moeten samenwerken.

Albert de Vries pleit voor een woonlasten waarborg, bewustwording en draagvlak bij huurders. De overheid moet een betrouwbare partner zijn. De verhuurdersheffing inzetten voor duurzaamheid kan bijdragen. Duidelijkheid over saldering daaraan wordt gewerkt. Het passend toewijzen is ontstaan om de huurtoeslag in stand te kunnen houden en ook dat is belangrijk. Investeren buitenom de huur zoals door de EPV (met gas) en zonnepanelen in de servicekosten biedt ruimte. Standaardiseren door conceptaanpak is een goed idee en de EPV dekt een groot deel van de investering. De innovatie zal doorgaan. Het realiseren van CO2 neutrale woningen gaat niet alleen om geld maar om prioriteit.

Bert Wijbenga leidt de discussie en trekt als conclusie dat geldmiddelen voor het vervangen van het gasnet hard nodig zijn om in te zetten in te komen tot rendabele business cases voor CO2 neutrale woningen. Inzet van de verhuurdersheffing en het benutten van prijsmechanisme zoals fiscale stimulans van elektra of duurzame warmte biedt kans. Het publiek maken van warmtenetten en het afschaffen van verplichte gasaansluiting helpen evenzeer. De samenwerking met een betrouwbare overheid, bouwers maar vooral met huurders maakt het verschil. Hij dankt bestuurders en de Kamerleden voor hun bijdrage.

14 september The Natural Step

Bestuurders van Groene Huisvesters zijn bij Woonbedrijf Eindhoven ingewijd in The Natural Step. Ingrid de Boer ontving de groep in het nieuwe kantoor dat een warm welkom uitstraalt. De gerecyclede meubels zitten prima. The Natural Step helpt Woonbedrijf bij verbetering van de kwaliteit van leven en duurzaamheid zit in de haarvaten van Woonbedrijf. Rob Bogaarts en Berend Aanraad (TNS) lichten toe hoe The Natural Step zorgde voor een gedeelde taal in Eindhoven. Op dezelfde voet doorgaan is geen optie. The Natural Step werkt niet aan forcasting maar vanuit backcasting. Dat leidde tot inspirerende prestatieafspraken waarbij een gezamenlijke stip aan de horizon is gezet en alle partners op eigen tempo en met eigen programma’s bijdragen. Naast de gemeente werken de corporaties en de huurdersorganisaties hieraan mee, maar ook in de keten hebben de afspraken grote invloed.
Woonbedrijf heeft inmiddels vele facilitators opgeleid en twee van hen deelden de ervaring vanuit het onderhoudsbedrijf en inkoop met The Natural Step. Elke medewerker draagt bij en benut de kansen op hergebruik van materialen, past verantwoorde materialen toe, werkt aan vergroening van de omgeving, samenwerking en co-hesie. De brabantse samenvatting van de vier duurzaamheidsprincipen: ‘Nie graove jonguh, Hedde gij dieje zooi gemaakt?, Blef meej oe tengels van mun plant, Och germ vrouwke’. Enkele Groene Huisvesters hebben inmiddels in de eigen omgeving een beweging met The Natural Step in gang gezet.

Energieprestatievergoeding (EPV) bij nieuwbouw

Tijdens de werksessie ‘Energieprestatievergoeding (EPV) bij nieuwbouw’ op 27 juni bogen experts vanuit corporaties zich over de vraag wat de EPV betekent voor nieuwbouw. Wanneer en hoe kan je de EPV inzetten om betaalbare woonlasten en woonkwaliteit te realiseren. Vanuit Aedes bracht Maarten Georgius zijn deskundigheid in over professioneel opdrachtgeverschap en contractvorming voor nieuwbouwprojecten die nul op de meter (NOM) realiseren. Maurice Coen begeleidde de sessie vanuit de Stroomversnelling samen met Marlou Boerbooms (verslag) vanuit groene huisvesters. Alle corporaties zijn betrokken bij NOM projecten in de nieuwbouw en velen hebben renovatie plannen of renovaties in uitvoering naar NOM. Er is behoefte aan uitwerking op 5 speerpunten:

  1. Referentiemodel EPV
    Dit instrument geeft een afwegingskader voor corporaties over de hoogte van de vergoeding. Het zet wettelijke EPV eisen en maximale vergoedingen af tegen woonlastenreferenties, onderhoudskosten en kale huur voor verschillende woningtypen. Zo rekent Wonion bij nieuwbouw met een EPV van € 70,- per maand. Hoe ziet de business case eruit als je de helft van de vergoeding doorreken? Het referentiemodel helpt corporaties bij de afweging.
  1. AMVB voor gebiedsgerichte opwekking
    Opwekking op aan of in de woning is voorwaarde voor toepassing EPV. Voor collectieve installaties, gestapelde bouw en duurzame opwekking op appartementen geldt de warmtewet. De vergoeding via de warmtewet is ongeveer de helft vergelijken met de EPV. Reparatie wetgeving of een nadere uitwerking van de AMVB is nodig om de EPV ook voor gestapelde bouw toe te passen.
  1. Bewoners centraal
    De ervaring leert dat de huidige communicatie over de EPV door veel bewoners niet goed begrepen wordt. Voorlichting over energiezuinig gedrag in een NOM woning is noodzakelijk. Speerpunt is om corporaties op dit punt te ondersteunen.
  1. Afname contract nieuwbouw
    In juli komt de eerste versie van afnamecontract voor NOM nieuwbouw beschikbaar. Aedes zal een juridische toets uit laten voeren. Eerder al waren corporatie juristen redelijk lovend over de NOM renovatie contracten. Veel corporaties willen de lokale bedrijven de kans geven en goede afspraken maken en een goed afname contract kan hieraan bijdragen.
  1. Hoe krijg je kennis binnen organisatie bestuurlijk en werkorganisatie
    EPV toepassen zowel in de nieuwbouw bestaande bouw moet intern geagendeerd worden. De EPV wordt een parameter bij assetmanagement en vastgoedanalyse. De omslag van bestek en tekeningen naar concepten gaat niet vanzelf. Het is essentieel dat de bestuurders, commissarissen, het MT, projectmanagers en projectleiders de discussie voeren over het toepassen van NOM en de EPV. Het faciliteren binnen de organisatie met workshops met bestuurders en daarnaast met degenen die NOM projecten uitvoeren kan hieraan bijdragen.

Geef corporaties langdurig perspectief voor zonne-energie voor lagere lasten voor huurders

Tijdens de Expertmeeting ‘Toekomst van zonne-energie’ op 25 mei bij Aedes gingen 54 experts van corporaties onder leiding van Marlou Boerbooms namens groene huisvesters de dialoog aan over de toekomst van het salderen van opgewekte en verbruikte stroom. Minister Kamp heeft in een kamerbrief aangegeven dat het Rijk in 2017 het salderen evalueert om in 2020 te komen tot een nieuwe regeling.

Teun van Bokhoven, voorzitter van NVDE opent de Expertmeeting met een blik op de toekomst. Zonnepanelen worden beter en goedkoper. Van de totale energiebehoefte van Nederland komt 0,9% uit zonnestroom opgewekt op woningen. Dit aandeel stijgt naar 4-6% de komende jaren. Bewoners benutten zelf opgewekte energie voor eigen verbruik, dit groeit van 25 naar 75%. Naast technische ontwikkelingen in de opslag van elektra via accu’s, wordt zonnestroom direct benut via app’s en slimme apparaten. Dit leidt tot een blijvend rendabele businesscase. De geplande investering in de openbare netwerken variëren tussen de 20 en 70 miljard. Door slim te investeren, eigen verbruik te stimuleren en de piekopvang lokaal op te lossen, kan er enorm bespaard worden. Hij roept de overheid op om een lange termijn perspectief te bieden aan corporaties waardoor er zekerheid en vertrouwen is dat investeren in zonne-energie rendeert.

Groene huisvester Robbert Waltmann, bestuurder van woningstichting Den Helder heeft ruim 600 huurwoningen voorzien van zonnepanelen en werkt samen met een investeerder. De huurder heeft een gegarandeerde lagere elektraprijs. Dit levert gemiddeld 200 euro per huurder op in 2015. Voor de toekomst moet er voordeel voor de huurder blijven. Zijn hartekreet is ‘Stop de onzekerheid en geef corporaties en investeerders een langdurig perspectief zodat wij inzetten op duurzame opwekking om huurders lagere lasten te bieden’. De Autoriteit Woningwet roept hij op positief mee te oordelen over samenwerkingsverbanden die voordeel bieden aan de sociale doelgroep.

Groene huisvester Monique Boeijen, bestuurder van SWZ heeft een programma voor zonnepanelen voor bestaande huurwoningen. In twee nieuwbouwprojecten brengt SWZ zonnepanelen onder in de servicekosten waardoor de kale huurprijs bereikbaar blijft voor de sociale doelgroep. De huurcommissie accepteert het onderbrengen van de investering in de servicekosten op voorwaarde dat de zonnepanelen roerend zijn en verwijderd kunnen worden. Aedes heeft hierin bemiddeld. Het voordeel voor de huurder is 20%.

IMG_4355

Maurice van Duijnhoven van Alliander presenteert de buurtbatterij van groene huisvester Ymere. Een buurtbatterij is voordeliger dan een woningbatterij. In de toekomst betaalt de consument buiten de piek een lagere prijs per kWh. De piek wordt via lokale opslag opgevangen. In grote delen van Nederland wordt het gasnet niet vervangen. Nederland staat aan de vooravond van de transitie naar van gas naar elektrisch. Hij roept corporaties op tot samenwerking zodat corporaties de juiste investeringsbeslissingen nemen die aansluiten op de toekomstige netwerken.

Claire van der Hulst van het ministerie van Economische Zaken geeft een blik op de toekomst van het salderen. Marlou Boerbooms vat het verzoek samen aan het ministerie van Economische Zaken:

  1. Geef de corporatiesector tenminste 20 jaar zekerheid over de toekomst van zonnestroom;
  2. Draag bij aan een businesscase die voor de huurder voordeel biedt;
  3. Wacht niet tot 2017 met de evaluatie maar pak dit nu al op;
  4. Invoering van de nieuwe salderingsregeling voor 2020;
  5. Zorg dat de nieuwe salderingsregeling investeerders, corporaties en huurders stimuleert;
  6. Kijk naar het brede plaatje, investeringen in de openbare netwerken, werkgelegenheid, minder import fossiele energie etc.
    Aan de Autoriteit Woningwet is het verzoek:

    – Maak samenwerking tussen investeerders (Esoc’s) en corporaties simpel en mogelijk om te komen tot lagere woonlasten voor huurders;
    – Maak in gemengde complexen gezamenlijke opwekking van zonnestroom simpel en mogelijk

Tijd voor een staatssecretaris CO2-neutraal

Corporaties hebben een belangrijke rol in het CO2-neutraal maken van Nederland. Niet voor niets heeft Aedes onlangs vastgelegd dat de corporaties naar een CO2-neutrale voorraad streven. Maar om echt iets te bereiken is volgens Bert Wijbenga een nationaal programma nodig, mèt nationale funding. Het nieuwe kabinet kan hier belangrijke stappen in maken door een staatssecretaris CO2 aan te stellen.

Interview met Bert Wijbenga, bestuursvoorzitter van Woonbron en voorzitter van De Groene Huisvesters.

Wat zou moeten gebeuren om de CO2-reductie te versnellen?

Voor het behoud van ons leefklimaat vind ik het heel mooi dat we in Kyoto en Parijs met vele landen afspraken maakten over de CO2-reductie. We staan voor een enorme mondiale opgave. Ik zie dat alle landen zeer serieus aan de slag zijn met de CO2-reductie. Wat ik ook zie, is dat dit niet kan zonder nationale programmering, nationale prioriteit maar ook een nationale funding. Dit is een grote omissie in Nederland. We lijken mee te gaan met Kyoto en Parijs maar de Nationale Programmering ontbreekt. Het Energieakkoord van 2013 is hierbij een mooie start, maar niet voldoende om te voldoen aan de urgentie. Het is niet voor niks dat de rechtbank in de Urgenda-zaak oordeelde dat de staat meer aan klimaatmitigatie moet doen. Een nieuw kabinet kan dit oppakken door een staatssecretaris CO2 aan te stellen. De volgende stap is het bepalen wat er op verschillende deelthema’s moet gebeuren, waaronder de gebouwde omgeving.

Welke rol spelen de corporaties bij de CO2-reductie?

De meeste CO2 komt vrij bij het opwekken van energie. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van het energieverbruik. Corporatiebezit vormt hiervan weer zo’n 15%. Het is dus logisch dat wij een belangrijk onderdeel zijn van het programma. Maar deze stap wordt nu wel heel snel gemaakt. Omdat corporaties met grote investeringsbudgetten werken en omdat ze publiek beïnvloed worden, zowel lokaal als landelijk, gaat de blik naar ons. Maar hoe belangrijk CO2 reductie ook is, ons belangrijkste maatschappelijk doel is het bieden van betaalbare huisvesting voor lagere inkomensgroepen. Als de CO2-reductie hiermee verweven kan worden is het prima. Maar als het leidt tot hogere woonlasten voor kwetsbare doelgroepen, gaan we een stap te ver.

Het CO2-neutraal maken van Nederland wordt alleen een relevant succes als we de opgave in de breedte aanpakken. Ik zie nog geen begin daarvan. Ik zie ook nog geen begin van een kloppende programmering en funding van het deel waarvoor de corporaties aan de lat staan.

De sector pakt haar rol op. Onlangs is de Visie Aedes 2016 – 2021 vastgesteld waarin staat dat corporaties streven naar een CO2-neutrale voorraad. Wat vindt u hiervan?

Ik sta hier volledig achter, de visie haalt de focus van het ‘labeljagen’ weg en sluit aan bij de nationale en internationale discussies die zich richten op de vermindering van CO2 uitstoot. De visie richt zich nu op CO2-reductie door verbetering van de energieprestaties. Deskundigen voorspellen dat energie in 2050 niet meer schaars is. De ontwikkelingen in duurzame energie gaan zeer snel. Grondstoffen worden wel schaars. Circulaire bouw en sloop voorkomt onnodige verspilling hiervan. Zorgvuldig gebruik van grondstoffen door middel van circulaire bouw past binnen het streven naar een CO2-neutrale voorraad. Er zijn steeds meer corporaties met circulaire bouw- of sloop bezig. Woonbron werkt bijvoorbeeld zelf samen met New Horizon aan circulaire sloop.

Wat zou het Rijk kunnen doen om de corporaties te ondersteunen?

Om de verduurzaming van de woningvoorraad een goede zet te geven, is ook een investering nodig. Naast verbetering van de huidige STEP en FEH-regeling – die nu onvoldoende werkt – kan het Rijk de opbrengsten uit de verhuurdersheffing omzetten in een investeringsfonds voor duurzaamheidsingrepen. Corporaties die onvoldoende financiële mogelijkheden hebben hiervoor, kunnen aanspraak doen op dit fonds. Door dit voor een periode van 5 jaar te doen en hier concrete resultaatafspraken aan te koppelen, kan een grote slag gemaakt worden.

De route naar CO2-neutraal is nog redelijk nieuw. Corporaties SWZ in Zwolle en OFW in Dronten hebben een route opgesteld om naar energieneutraal te komen. Wat vindt u hiervan?

Ik vind het geweldig dat corporaties hier zo ambitieus mee aan de slag zijn. Uiteindelijk is dit de koers. SWZ en OFW werken beide via no-regret maatregelen aan een energieneutrale voorraad in 2040 of 2050. No-regret betekent dat er via kleine stappen naar energieneutraal wordt gewerkt zonder dat desinvesteringen optreden. Het is goed om de voorbeelden en de gedachten hierachter met anderen te delen, zodat andere corporaties hiervan kunnen leren en geïnspireerd worden om ook een dergelijke koers op te zetten. Woonbron zelf zal ook zeker gebruik maken van deze voorbeelden.

Om de woningvoorraad CO2-neutraal te maken, zijn er twee belangrijke richtingen; all-electric en warmtenetten. All-electric krijgt momenteel veel aandacht. Wat moet er volgens u gebeuren om van warmte een aantrekkelijk alternatief te maken?

In 2050 staat 90% van de huidige woningen er nog steeds. Een deel van deze woningen is geschikt om naar all-electric te brengen, voor een ander deel is aansluiting op warmtenetten voordeliger. Om de transitie naar warmte mogelijk te maken is het belangrijk dat er meer bekendheid komt over warmte. Daarnaast is het noodzakelijk dat de warmtenetten gesocialiseerd worden. De aanleg van het gasnet is gefinancieerd vanuit gemeenschapsgeld. Om de ontwikkeling van warmtenetten mogelijk te maken, zou dit ook moeten gebeuren, bijvoorbeeld door de budgetten voor gasinfrastructuur af te bouwen en van warmteinfrastructuur op te bouwen.

Consumenten gedragen zich als koopman, dus je moet ze ook zo benaderen en warmte financieel aantrekkelijk maken. Rondom andere transities wordt dit ook gedaan. Neem het voorbeeld van de elektrische auto. De elektrische auto is zo’n succes geworden omdat deze financieel aantrekkelijk is geworden door de investering van een paar miljard aan belastinggeld. Hierdoor is de transitie ingezet. Andere aspecten van duurzaamheid hebben ook zo’n zet nodig. Door bij de koersopzet naar CO2-neutraal continu de consument als koopman te benaderen, komen we er wel.